طلاق توافقی یکی از شیوه‌های اتمام زندگی مشترک است که طی آن زن و شوهر با تفاهم و توافق متقابل تصمیم به جدایی می‌گیرند. برخلاف طلاق‌های یک‌طرفه که ممکن است با درگیری‌های حقوقی و روندهای طولانی در دادگاه همراه باشد، طلاق توافقی با کم‌ترین تنش و در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام می‌شود. در این روش، زوجین قبل از مراجعه به دادگاه، درباره تمام مسائل اصلی زندگی پس از طلاق با یکدیگر به توافق می‌رسند؛ از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزندان، ملاقات با فرزندان، اجرت‌المثل، جهیزیه و سایر موارد مالی و عاطفی.
این نوع طلاق مناسب زوجینی است که به دلایلی تصمیم به جدایی گرفته‌اند اما تمایلی به کشمکش و دعواهای حقوقی ندارند و ترجیح می‌دهند با آرامش و درک متقابل از یکدیگر جدا شوند. قانون نیز با در نظر گرفتن اهمیت حفظ آرامش روانی خانواده‌ها، تسهیلاتی برای این نوع طلاق در نظر گرفته است.
شرایط لازم برای طلاق توافقی
برای اینکه طلاق توافقی قابل اجرا باشد، لازم است چند شرط اصلی از سوی قانون و دادگاه رعایت شود. نخستین و مهم‌ترین شرط، رضایت هر دو طرف برای جدایی است. اگر یکی از طرفین مایل به ادامه زندگی باشد، طلاق توافقی ممکن نیست و باید مسیر دیگری، مانند طلاق از طرف مرد یا طلاق از طرف زن، دنبال شود.
دومین شرط، توافق کتبی در خصوص مسائل مالی و حقوقی پس از طلاق است. این موارد شامل تعیین تکلیف مهریه (بخشش یا دریافت)، نفقه، حضانت فرزندان، مدت و نحوه ملاقات با فرزندان، جهیزیه و سایر امور مرتبط با زندگی مشترک است.
سومین شرط، شرکت در جلسات مشاوره خانواده است. این جلسات با هدف بررسی امکان سازش و بازگشت به زندگی مشترک برگزار می‌شود. اگر مشاوران تشخیص دهند که ادامه زندگی ممکن نیست، گواهی عدم امکان سازش صادر می‌شود.
مراحل طلاق توافقی در دادگاه
روند طلاق توافقی شامل چند مرحله مشخص و قانونی است که باید به درستی طی شود. آشنایی با این مراحل باعث می‌شود زوجین با آگاهی بیشتری وارد فرایند شوند و از اتلاف وقت یا بروز مشکلات حقوقی جلوگیری شود.
۱. تنظیم توافق‌نامه: ابتدا زوجین باید با یکدیگر به توافق کامل برسند و این توافق را در قالب یک توافق‌نامه مکتوب تنظیم کنند. این توافق باید جامع باشد و مواردی چون مهریه، نفقه، حضانت فرزند، جهیزیه و ملاقات فرزند را پوشش دهد.
۲. ثبت دادخواست: پس از تهیه توافق‌نامه، زوجین باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست طلاق توافقی را ثبت کنند. این دادخواست با وارد کردن اطلاعات شخصی طرفین و پیوست کردن مدارک لازم به سیستم قضایی ارسال می‌شود.
۳. ارجاع به مرکز مشاوره خانواده: پرونده به شعبه دادگاه خانواده ارجاع می‌شود و قاضی زوجین را برای شرکت در جلسات مشاوره خانواده دعوت می‌کند. هدف این جلسات، تلاش برای بازگشت زوجین به زندگی مشترک است.
۴. گزارش مشاوره: در پایان جلسات، مشاور خانواده گزارشی تهیه می‌کند و نتیجه را به دادگاه اعلام مینماید. اگر امکان سازش وجود نداشته باشد، گواهی عدم امکان سازش صادر می‌شود.
۵. حضور در دادگاه: قاضی دادگاه پس از بررسی مدارک و توافقات، از زوجین در مورد تصمیم‌شان سوال می‌پرسد و در صورت اطمینان از صحت تصمیم، حکم طلاق را صادر می‌کند.
۶. ثبت طلاق: زوجین پس از دریافت حکم، با مراجعه به یکی از دفاتر رسمی ثبت طلاق، فرایند ثبت طلاق را انجام داده و شناسنامه‌های خود را به‌روزرسانی می‌کنند.
مدارک لازم برای طلاق توافقی
برای انجام مراحل طلاق توافقی، ارائه برخی مدارک به دادگاه خانواده و دفاتر ثبت طلاق الزامی است. این مدارک به منظور احراز هویت طرفین، بررسی صحت ازدواج و ثبت قانونی طلاق مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه، فهرست کامل و توضیح هر یک از مدارک لازم برای طلاق توافقی آورده شده است:
۱. اصل و کپی شناسنامه هر دو طرف
شناسنامه‌ها برای احراز هویت زوجین و ثبت واقعه طلاق مورد نیاز است. در صورتی که یکی از طرفین شناسنامه خود را مفقود کرده باشد، باید پیش از اقدام به طلاق، نسبت به صدور شناسنامه المثنی اقدام کند.
۲. اصل و کپی کارت ملی زوجین
کارت ملی یکی دیگر از مدارک هویتی است که برای ثبت دادخواست و پیگیری مراحل قانونی طلاق نیاز است. شماره ملی در تمام مراحل پرونده ثبت می‌شود.
۳. اصل عقدنامه (سند ازدواج)
این سند نشان‌دهنده وقوع ازدواج رسمی میان طرفین است. اصل عقدنامه باید به دادگاه ارائه شود. اگر عقدنامه مفقود شده باشد، می‌توان با مراجعه به دفترخانه‌ای که ازدواج در آن ثبت شده، درخواست صدور رونوشت یا نسخه برابر اصل نمود.
۴. توافق‌نامه کتبی بین زوجین
یکی از مهم‌ترین مدارک در طلاق توافقی، توافق‌نامه‌ای است که به صورت مکتوب و امضا شده بین زوجین تنظیم می‌شود. این توافق‌نامه باید شامل موارد زیر باشد:
- نحوه پرداخت یا بخشش مهریه
- پرداخت یا عدم پرداخت نفقه
- وضعیت حضانت فرزندان و نحوه ملاقات
- تکلیف جهیزیه
- اجرت‌المثل و سایر مسائل مالی
این توافق‌نامه باید واضح، بدون ابهام و در دو نسخه تهیه شود.
۵. گواهی عدم بارداری زوجه (برای ثبت در دفتر طلاق)
در صورتی که زن در دوران بارداری نباشد، برای ثبت طلاق در دفترخانه ارائه گواهی پزشکی قانونی مبنی بر عدم بارداری الزامی است. این گواهی از سوی مراکز پزشکی قانونی صادر می‌شود و نشان می‌دهد که زوجه باردار نیست تا در روند ثبت طلاق خللی ایجاد نشود.
نکته: اگر زن باردار باشد، باید وضعیت فرزند و حضانت آن نیز در توافق‌نامه مشخص گردد.
۶. گواهی شرکت در جلسات مشاوره خانواده
مطابق قانون جدید حمایت از خانواده، زوجین باید در جلسات مشاوره در مراکز رسمی تعیین شده از سوی دادگاه شرکت کنند. در پایان این جلسات، گزارشی از سوی مشاور به دادگاه ارسال می‌شود. در صورت تشخیص نهایی عدم امکان ادامه زندگی مشترک، گواهی عدم امکان سازش صادر می‌شود.
۷. وکالت‌نامه (در صورت استفاده از وکیل)
اگر هر یک از طرفین یا هر دو، برای پیگیری طلاق از وکیل استفاده کرده باشند، ارائه وکالت‌نامه رسمی از طرف دفترخانه اسناد رسمی ضروری است. این وکالت‌نامه باید شامل اختیار اجرای طلاق، اسقاط حق تجدیدنظرخواهی و فرجام‌خواهی باشد.
حضانت فرزند در طلاق توافقی چگونه تعیین می‌شود؟
در طلاق توافقی، زوجین باید درباره تمام مسائل پس از جدایی، از جمله موضوع مهم حضانت فرزند، به توافق برسند. طبق قانون مدنی ایران، حضانت فرزندان تا سن هفت سالگی با مادر است و پس از آن با پدر، اما در طلاق توافقی این امکان وجود دارد که پدر و مادر با توجه به شرایط خانوادگی، روحی و اقتصادی، بر سر نحوه نگهداری فرزندان به تفاهم برسند. این توافق باید به صورت مکتوب و شفاف در متن توافق‌نامه درج شود و در نهایت دادگاه نیز آن را بررسی و در صورت تایید «مصلحت کودک»، حکم نهایی را صادر می‌کند.
در چنین توافق‌هایی، والدین می‌توانند تصمیم بگیرند که حضانت به صورت دائم با یکی از آن‌ها باشد یا به صورت دوره‌ای بین پدر و مادر جابه‌جا شود. همچنین لازم است حق ملاقات والد دیگر که حضانت را بر عهده ندارد، نیز مشخص گردد. حتی اگر حضانت با یکی از والدین باشد، والد دیگر از حق قانونی دیدار با فرزند خود برخوردار است.
نتیجه‌گیری
طلاق توافقی یک فرایند قانونی است که به زوجین این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به کشمکش‌های طولانی و پیچیده، به صورت مشترک تصمیم به پایان دادن به زندگی زناشویی خود بگیرند. این نوع طلاق به شرطی که بر تمام جنبه‌های اختلافات توافق شده باشد، می‌تواند به سرعت و با حداقل تنش صورت گیرد.
در نهایت، طلاق توافقی ممکن است برای بسیاری از زوجین که به دنبال یک پایان آرام و بدون دردسر هستند، گزینه مناسبی باشد. ولی باید در نظر داشت که هر تصمیمی در زندگی زناشویی نیازمند بررسی دقیق و مشاوره با افراد متخصص است تا از بروز مشکلات در آینده جلوگیری شود.
موسسه حقوقی مهرآسا با بهره‌مندی از تیمی مجرب از وکلا در امور حقوقی خانواده، خدمات حرفه‌ای و جامع خود را در تمامی مراحل فرایند طلاق توافقی به شما ارائه می‌دهد. این موسسه با تحلیل دقیق وضعیت زوجین و ارائه مشاوره‌های حقوقی متناسب با شرایط شما، تلاش می‌کند تا فرایند طلاق را به صورت قانونی، منصفانه و بدون تنش‌های اضافی به انجام رساند.