همان طور که می دانید پرونده های قضایی مربوط به دعاوی مالی غیر منقول در دادگاه های کشور از تعدد و تنوع بسیار بالایی برخوردارند، دعاوی مانند خلع ید از ملک مشاع، الزام به تنظیم سند رسمی، الزام به پرداخت اجرت المثل و نظایر آن. بنابراین لازم است بدانیم منظور از دعوای مالی غیر منقول چیست؟ کدام مرجع قضایی صلاحیت رسیدگی به این نوع دعاوی را دارد؟ برای طرح دعوا باید چه مراحلی طی شده و چه مدارکی ارائه گردد؟ در این مقاله برای توصیف دقیق موضوع، ابتدا تعریف مال غیر منقول و دعوای مالی را ارائه می دهیم و شرایط هر کدام را با ذکر مثال هایی بیان می کنیم. سپس نحوه طرح دعوای مالی غیر منقول را شرح می دهیم. در هر قسمت سعی می شود مفاد قانونی مرتبط قید گردد تا مخاطب در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر به آنها مراجعه کند. پیشنهاد می شود اگر به عنوان طرف اول یا طرف دوم درگیر دعاوی مالی غیر منقول هستید، حتما با وکیل یا مشاور حقوقی متخصص در این حوزه مشورت نمایید. زیرا این دعاوی از حساسیت زیادی برخوردار بوده و در صورت اشتباه یا عدم آگاهی به قوانین، دچار خسران مالی و روانی زیادی خواهید شد.
تعاریف اولیه
برای توضیح این مطلب که «دعوای مالی غیر منقول چیست؟» ابتدا باید به تعریف چند عبارت بپردازیم.
منظور از مال غیر منقول چیست؟
بر طبق ماده ۱۱ قانون مدنی اموال بر دو دسته هستند: منقول و غیر منقول. مال غیر منقول مالی است که قابلیت جابجایی و انتقال ندارد. ممکن است این استقرار ذاتی باشد مانند زمین و آپارتمان و یا به دلیل عمل انسان غیر قابل جابجایی باشد مانند در و پنجره ای که در بنا به کار رفته یا درختانی که در زمین کاشته شده است. به نوع دوم اموال غیر منقول اکتسابی می گویند که در آنها جابجایی باعث خرابی یا نقص مال می گردد. جزئیات مربوط به این اموال در ماده ۱۲ تا ۱۸ قانون مدنی به تفصیل آمده است.
منظور از دعوای مالی چیست؟
در این اصطلاح منظور از دعوا، دادخواهی در مرجع قضایی است. یعنی شخصی برای احقاق حقوق یا اثبات ادعا علیه شخص یا اشخاص دیگر به دادگاه یا شورای حل اختلاف مراجعه نماید. به طرف اول دعوا خوانده یا شاکی و به طرف دوم دعوا خواهان یا متشاکی گفته می شود. دعاوی انواع مختلفی دارند. در یک طبقه بندی دعاوی به دو دسته تقسیم می شوند: مالی و غیر مالی. در دعوای مالی شخص ادعا دارد مالی از وی ضایع یا گرفته شده است. به عنوان مثال به دلیل طلبی که از فرد دیگری دارد به دادگاه شکایت می کند. در دعوای غیر مالی ادعای فرد از نوع مالی نیست و موضوع دعوا مواردی از قبیل حیثیت، حقوقی اجتماعی، حقوق مدنی و نظایر این است.
دعاوی مالی و غیر مالی تفاوت هایی در نوع دادخواهی و رسیدگی دارند. اولین و مهمترین تفاوت این است که هزینه دادرسی برای دعاوی مالی درصدی از مال مورد مطالبه است اما در دعاوی غیر مالی هزینه دادرسی عدد ثابتی است که سالانه از طرف قوه قضاییه به همه مراجع قضایی ابلاغ می گردد. هنگام طرح دعوا در دفتر خدمات قضایی باید هزینه دادرسی نیز پرداخت گردد.
منظور از دعوای مالی غیر منقول چیست؟
حال که ماهیت مال غیر منقول و دعوای مالی را شناختید، به این سوال می پردازیم که دعوای مالی غیر منقول چیست؟ همان طور که حدس می زنید در این نوع دعوا مال مورد مطالبه یک مال غیر منقول ذاتی یا اکتسابی است. لازم است بدانید این نوع دعاوی از تعدد و تنوع بسیار بالایی در دادگاه های کشور برخوردارند و افراد زیادی درگیر این نوع دعاوی هستند. برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
- دعوای خلع ید
- دعوای مطالبه اجرت المثل ایام تصرف
- دعوای مطالبه خسارت وارد به ملک
- دعوای مطالبه وجه مربوط به اموال غیر منقول (اگر خارج از عقود و قرارداد باشد)
- دعوای الزام به تنظیم سند رسمی
- دعوای الزام به تحویل مبیع غیر منقول
- دعوای ابطال سند مالکیت مال غیر منقول
- دعوای ابطال معامله فضولی
- دعوای فک رهن
مراحل طرح دعوای مالی غیر منقول
هر کسی که قصد دارد دعوایی را در مرجع قضایی طرح نماید باید مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای مد نظر خود را بشناسد. اگر دعوا در دادگاه غیر صالح طرح گردد، مورد رسیدگی قرار نمی گیرد.
مرجع قضایی صالح برای رسیدگی به دعوای مالی غیر منقول، دادگاه حقوقی محل وقوع مال غیر منقول است. برای این نوع دعاوی بر خلاف دعاوی اموال منقول، محل اقامت خواهان یا خوانده مورد توجه قرار نمی گیرد. توجه نمایید اگر دعوا از نوع کیفری باشد، طرح دعوا در دادسرا انجام می شود. بعد از انجام تحقیقات اولیه، پرونده جهت رسیدگی به دادگاه کیفری ارجاع می گردد.
دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای مالی غیر منقول
برای طرح دعوای مالی غیر منقول خوانده (یا فردی که می خواهد شکایتی را ثبت کند) باید به نزدیکترین دفتر خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه کند. دادخواست یا شکواییه خود را تنظیم کرده و همراه با مدارک و ضمائم ارائه نماید. پرداخت هزینه خدمات دفتر و هزینه دادرسی نیز الزامی می باشد.
مدارک لازم برای طرح دعوا
همان طور که گفته شد طرح دعوا در مرجع قضایی بدون ارائه دلایل و مدارک ممکن نیست. خوانده یا شاکی دعوای مالی غیر منقول باید مدارک لازم را متناسب با نوع دعوا ارائه کند. اینکه هر دعوایی به چه مدارکی نیاز دارد در مجال این مقاله نمی گنجد اما توجه کنید شرایط دعوا نوع مدارک را تعیین می کند. به عنوان مثال اگر دعوای الزام به تحویل مبیع غیر منقول را طرح می کنید حتما باید سند مالکیت و اسناد مربوط به بیع را به مرجع قضایی تحویل دهید. در صورت لزوم از استشهادیه شاهدان و نظر کارشناس بهره بگیرید. برای اطلاع دقیق از مدارک لازم حتما با مشاور، وکیل یا موسسات حقوقی معتبر مشورت نمایید.
اما مهمترین مدرک برای هر دعوا از جمله دعوای مالی غیر منقول، دادخواست (برای دعاوی حقوقی) و شکواییه (برای دعاوی کیفری) است. در این سند ادعا و موضوع دعوا به طور دقیق مطرح شده و دلایل اثبات ادعا بیان می شود. از آن جایی که این برگ حاوی اطلاعات مهمی است و نقش مهمی در اثبات ادعا و احقاق حقوق دارد، باید توسط افراد مسلط به قانون تنظیم شود.